terug thuis

Ik ben als een wervelwind door de laatste week gegaan.  Terug thuis, na een douche met warm water, een terugblik op de laatste week Pojom:

Antonio

-dinsdag: uitstap met Antonio, één van de promotoren hier,  naar Chiapas Mexico om er zijn familie te bezoeken.  We stappen in 2 uur tot aan de grens, dan nog een uurtje stappen, dan met de microbus, dan nog een uur stappen en dan zijn we er.  Waw! Wat is het hier prachtig.  Antonio heeft hier heel veel familie wonen en die bezoeken we allemaal.  Veel liters maisdrank gedronken! (Niet echt lekker) 

-woensdag: terugkeer uit Mexico en meteen aan de slag om te oefenen.  Jawel, het is weer zover: opnieuw een noche cultural en opnieuw dus dansjes.  Dit keer om het afstuderen van de derdejaars te vieren.

-donderdag:  oefenen en het herexamen Engels opstellen

vrijdag: oefenen

-zaterdag: moeke en papa komen aan in Pojom.  Een gelukkig weerzien!

-zondag: met de ouders naar Ixquisis.  's Avonds de langverwachte noche cultural, en we hebben geluk deze keer: geen regen, wel koud maar het valt nogal mee.  Mijn twee groepen dansers doen het heel goed.  Ik ben weeral tevreden. 

-maandag: Mijn laatste dag in Pojom.  Het was alsof God het geweten had, want de hemel was blauw, de zon scheen en iedereen goed gezind.  De dag was dubbel speciaal voor mij: ik mocht ook getuige zijn van een historisch moment in Pojom.  De allereerste leerlingen ontvingen het diploma van 'basico' dit is lager middelbaar onderwijs.  Dit was zoals gezegd de allereerste lichting studenten uit Pojom.  Een uniek en ook wel emotioneel moment.  Als de leerlingen hun diploma ontvingen, moesten zij een korte speech geven.  Een aantal onder hen hebben heel mooi gesproken.  Zo was er Juan, die opriep aan de ouders om hun kinderen naar school te sturen en Maria die vooral vroeg aan de moeders om ook hun dochters naar school te sturen.   Ja, er zit heel wat talent in deze leerlingen, die ik toch ook een beetje als "mijn" leerlingen beschouw.  Ik ben benieuwd wat de toekomst voor hen gaat brengen. 

Ik ben nu twee dagen thuis en ik denk nog bijna elke dag aan Pojom.  Ik bracht er vier heerlijke maanden door.  Ik mis het daar, maar ben natuurlijk ook blij om terug thuis te zijn.  De nadelen ben ik al bijna vergeten.  Het leven in een andere cultuur, het is iets speciaals.  In het begin zie je alleen de uiterlijke dingen maar langzamerhand krijg je inzicht in de structuren van de gemeenschap, de relaties onderling, hun tradities en gewoonten en word je er in opgenomen en er deel van.  Om daaruit terug weg te gaan, viel me lastig.  Je hebt een tijdje heel dicht bij hen geleefd; en met sommige van hen korte maar daarom niet minder echte vriendschappen opgebouwd.   Velen vroegen wanneer ik terugkom, en het was lastig voor mij om hierop te antwoorden. 
Pojom zal altijd een speciale plaats innemen in mijn hart en in mijn herinneringen...  Ik wens Sarah, Katleen, Wouter en Miet, en alle toekomstige medewerkers nog vele warme dagen zoals ik ze daar heb meegemaakt.     

Zondag lijkt hier tegenwoordig nogal op België, want de laaste weken gaan we altijd naar de voetbal in Ixquisis.  Er is hier een tornooi met zowat alle dorpen uit de streek.  Mayas en ladino's komen hier samen voor hun favoriete hobby: voetbal.  Wij luieren eigenlijk meer dan dat we naar de voetbal kijken.  Ook is het leuk om er Nick en Lauranne te ontmoeten: dit zijn de verantwoordelijken van de andere kliniek in Yalanhuitz.  Er is vanalles te koop: geschilde appelsienen, ijsjes (altijd gevaarlijk voor de diaree, maar ik doe het toch), helotes, tacos, andere hapjes,...   

In het maisveld.

Dit is een helote: een nog niet rijpe mais.  Heel lekker sappig om zo te eten, te koken of in het vuur te leggen. Pas op: zeg geen mais tegen een helote.  Vanaf dat de mais geel ziet, is het mais.  Als hij nog jong is, helote.   

Dit is Mari, in de milpa helotes aan het afhakken voor het avondeten.  Pas op: zeg geen campo (veld) tegen een milpa (maisveld) !

Mari vond het heel grappig dat ik foto's wou nemen als ze aan het werk was.  In haar handen het alomtegenwoordige werktuig: de machete.  (Alomtegenwoordig: Katleen en Sara moeten heeeeeeeel veeel machetewonden hechten)  Heel jonge kinderen (en dan bedoel ik 3-4-jarigen) zie je met machetes, messen, en ander gevaarlijk gereedschap lopen.  Dat is hier zo. 

Als je een helote afgehakt hebt, moet je gewoon de buitenste bladeren nog verwijderen en hij is klaar voor gebruik. 

Natuurlijk moest ik ook de helote eens proeven hé. Mmmmmmmmmmmmmmm...

Daarna plechtig poserend op de foto met zus Ana, mét helote (zoals ze hier vinden zoals het moet)

Het jeugdwerk

Het jeugdwerk doe ik elke zaterdag samen met Miet, van 3 tot 5u.
Zoals je kan zien op de foto's is het soms nogal een chaos, maar volgens Miet is het nu al heel gestructureerd in vergelijking met een jaar geleden. 
Het is veel vrijblijvender dan bij ons in de Scouts of zo.  Hier kiezen kinderen zelf of ze gaan of niet, of ze één of twee uur meespelen, of zelfs maar één spel.  In het begin had ik heter wel moeilijk mee, maar nu ben ik het gewoon.  Het is gewoon een andere manier van jeugdwerk.

De kinderen zelf zijn heel enthousiast.  (Soms té enthousiast: dan valt er een kleintje in de modder.  Ik breng het naar zijn moeder en haar reactie is: heel hard lachen.  Zo gaat dat hier: als kinderen vallen, lachen de ouders eens goed.  Het is niet dat ze niet van hun kinderen houden, maar ze weten dat ze er niet van zullen doodgaan.  Deze houding vind ik écht leuk aan Pojom. Kinderen leren hier alles letterlijk met vallen en opstaan, tegenover de overbeschermdheid van in België.) 

Ze zijn dus enthousiast.  Soms vechten ze letterlijk voor bijvoorbeeld eerst in de rij te staan, om een spel te winnen, om gekozen te worden,... 

Altijd een klein beetje chaos

Maar soms zijn ze ook heel schattig onschuldig.  Spelletjes die bij ons enkel aanslaan bij de zesjarigen, doen hier de 12-jarigen met het grootste plezier mee.  Onbegrijpelijk.  Voor de (ex-)leiding onder ons: bijvoorbeeld "Vos kom uit je hol" is hier een topper.

Hoewel ze het concept jeugdbeweging niet kennen hier, zijn er altijd wel een paar groteren (jongeren én volwassenen) die komen kijken.  Ze willen nooit meespelen maar vinden het leuk om naar de kinderen te kijken.   Miet heeft in het begin geprobeerd om de scholieren van het middelbaar te betrekken, maar dit lukte niet.  Ze moeten dikwijls op zaterdag mee naar hun campo of milpa (maisveld) of gaan liever voetballen.   Jammer maar helaas.

De kinderen zijn heel creatief.

Dé topper: vos kom uit je hol/ raton, salta de tu gaucho. 

de capacitacion

De capacitacion is de opleiding die Katleen en Sarah geven aan de lokale vroedvrouwen (comadronas).  Elke maand wordt een ander thema belicht.  Elke woensdag gaan Katleen en Lauranne naar een dorp in de streek om de vroedvrouwen van de dorpen errond te 'capaciteren'. Zo bereikt de clinica toch een grote regio en proberen ze de vroedvrouwen een klein beetje opleiding bij te geven.  Heel vaak hebben zij al een heel grote kennis door ervaring, maar missen zij de theoretische kennis die er achter zit.  Ze weten bijvoorbeeld niet hoe de mechanismen in het lichaam functioneren maar toch hebben ze een grote kennis (allemaal volgens Katleen). Soms leven er ook misverstanden onder hen, en die proberen ze weg te werken.    

Deze mevrouw bekijkt aandachtig haar papieren.



De aandacht is soms niet altijd wat het moet zijn, maar ja:
luisteren is zowiezo vermoeiend en als je het niet gewoon bent...


 Gelukkig dat deze vroedvrouwen er zijn want er worden hier heeel veel kinderen geboren.  Meestal worden wij er bij geroepen als er risicos of complicaties zijn (bv eerste kindje, stuitligging, te veel of te weinig water in de baarmoeder, de placenta die voor de opening van de baarmoeder ligt,...: ja ja ik weet er al alles van). 



Zwanger van een tweeling. 
Isabella is op zoek naar de hartslag. 









Toen ik ging liggen, legde opeens iemand een doek over mijn benen. 
Het was te bloot denk ik. 



Het was té vermoeiend...



Omdat ik toch gedaan had met school en omdat de capacitacion deze woensdag in Pojom was, was ik de zwangere vrouw van dienst.  Er wordt altijd gewerkt met levensechte voorbeelden.  Dit is uitermate belangrijk: weinig theorie, veel oefenen.  Veel spreken over hun ervaringen.  De vrouwen zijn absoluut niet gewoon om te luisteren en vallen soms gewoon in slaap... Je moet hiervoor niet beledigd zijn of zo, dat is hier gewoon zo. 











Alle vroedvrouwen wuiven Katleen uit na haar laatste capacitacion.







traditie versus moderniteit

Er is iets aan de gang in Pojom...


Ook bij de schoolgaande jeugd is de gsm heel populair



Sinds er in april een gsm-mast is gekomen heel al half het dorp een gsm. En dat terwijl er heel veel huizen geen electriteit hebben. Sinds augustus is er ook internet aangelegd, een project van euro-solar (iets van de Europese Unie).  Dat dit internet nog steeds niet beschikbaar is voor de gemeenschap is een andere zaak, maar dat het er komt, is zeker.   

De jeugd zit hier echt op een scharniermoment, ze willen echt vooruit, weten veel veel meer van de wereld dan hun ouders. Ze willen de wereld zien, willen genieten van hun jeugd.  Dit jaar studeert de eerste lichting af en dit is echt wel speciaal.  (Binnenkort wederom feest hiervoor!)  Een aantal van hen gaan verder studeren in een grotere stad.  Dit is niet zo simpel want dit kost veel geld. (ze moeten betalen voor een veel duurdere school, en dat kan niet iedereen hier betalen)



De structuren zijn hier daarentegen nog heel traditioneel.  Zo is er een alcalde, een burgemeester die jaarlijks gekozen wordt.  Hij moet alle conflicten oplossen.  Doet uitspraken over geschillen en heeft (beperkte en geen officiële denk ik) rechterlijke macht.  Niet makkelijk hier want we horen regelmatig over dorpen waar mensen het recht in eigen handen nemen.  Bijvoorbeeld in San Mateo Ixtatan, de alcalde daar had een dievenkoppel vrijgelaten (na het betalen van een boete) maar de bevolking liet het daar niet bij. Ze trokken naar het huis van de vrouw om de goederen te halen die gestolen waren.  Daar troffen ze ook nog twee kinderen aan die ontvoerd waren door hetzelfde koppel.  De menigte werd zo woedend dat ze het koppel gelynchd hebben. 





Toen onlangs een dronken man een man met de auto had
aangereden, kwam er een hele menigte afgezakt
naar de alcaldia. Ze waren verontwaardigd
en de alcalde heeft de chauffeur dan in het gevang gezet. 



Als er een emergencia is: altijd veel kijklustigen. 
Hier vlak voor het vertrek naar Huehuetenango. 
Hier was wel extreem veel volk.
(het geval met de dronken chauffeur)

Zoals gewoonlijk staan de mannen samen...



... en de vrouwen ook.





Als er een volksvergadering is, klinkt de hoorn.  Dat is zo een zeehoorn: die ze dan een kwartier lang door Pojom laten schalmen.  Alle "padres de familia" mogen dan naar de vergadering komen.  Meestal zijn dit enkel mannen.  Alleenstaande vrouwen zijn ook familiehoofd, maar die zijn er al niet zo veel, en dan komen ze ook nog niet zo veel naar vergaderingen en durven zeker niet veel te zeggen. 

Miet en Wouter waren bij de verkiezing van de nieuwe alcalde.  Hier mag wel heel het dorp bij aanwezig zijn.  De huidige alcalde stelt een persoon voor.  Dan worden er uit het publiek namen naar voor geroepen.  Er worden vier namen op het bord gezet.  Hieruit kiest de alcalde er twee.  Dan moeten alle aanwezigen (300 mannen én vrouwen) luidop zeggen wie ze kiezen en wordt er op het bord geturfd.  Je zou denken, dit is niet echt anoniem stemmen maar velen kunnen niet lezen en schrijven en bovendien is iedereen getuige van de stemming.  Geen geknoei dus!  Dit jaar werd er vooral gekozen tussen kandidaten die voor- of tegenstanders van de hydro-electrica waren.  (Er is sprake van een project waardoor er aan de hand van de rivier electriciteit voor heel Pojom gewonnen zou kunnen worden.  Daardoor zou er onder andere gevaar voor overstroming kunnen ontstaan, en bovendien hebben vele Pojomeros de rivier nodig voor hun akkers.  De meningen in Pojom zijn verdeeld, en de tegen-groep is een klein beetje groter dan de voor-groep.) 





Elke inwoner van Pojom moet een maal per jaar karweien verrichten voor de gemeenschap.  Dit kan gaan van gras afdoen in de area de salud (dat is onze clinica en het terrein errond) tot meehelpen aan de bouw van de alcadia (het gebouw waar de alcalde zetelt) of een jaar lid zijn van de politie. 

  

Mannen maaien het gras met hun machetes



Angelina in de Super-tienda



Sinds er een jaar (of misschien 2, 3) een weg is aangelegd, is Pojom aan het ontsluiten van de buitenwereld.  Er is ook stilaan een rijkere en middenklasse aan het ontstaan: er zijn hier tientallen winkels, (die allemaal hetzelfde verkopen) De rijken hebben hier ook een auto: die gaan dan soms in verder gelegen dorpen groenten kopen en maken zo weer meer winst. 

de emergencias

Normaal is het consulta van 8u tot half 12 en van 3u tot 5u.
Toch word er (heel) regelmatig buiten deze uren op de deur geklopt;

Vraagt Sarah of Katleen: "Wat is het probleem?"

"Emergencia" zeggen ze dan. (= noodgeval)

"En wat heb je precies?"

"Warme voeten"

Of ook heel heel dikwijls:

"Calentura" (=verhoogde temperatuur). 

"Sinds wanneer" 

"Sinds 2 jaar"



Daar sta je dan aan de deur.  Als het gewoon 8u 's avonds is, is het niet zo erg.  Als het 3u 's nachts is, is het minder leuk.  Gelukkig voor mij slaap ik redelijk vast en hoor ik het bijna nooit als ze 's nachts kloppen (bonken).  Dit zijn nog de grappige gevallen. 

Vrouwen die zitten te wachten op de uren van de consulta



Natuurlijk zijn er ook nog echte noodgevallen.  Zo kwam er jong koppel met een baby met zware ademhalingsmoeilijkheden.  We hebben de ouders met hun kind naar Huehue gestuurd voor verder onderzoek.  Bleek dat het een hartafwijking had en ondertussen is het babietje helaas gestorven.  Zo zijn er van tijd tot tijd ook echte triestige zaken hier.  Ook een ondervoed kindje van bijna 5 jaar dat slechts 10 kilo woog is onlangs gestorven.  Hier had iedereen het wel moeilijk mee, want je weet nooit of dit nog te redden was geweest. 



Een beetje een kunstige foto: zicht in de klas én op de speelplaats tijdens de pauze



Deze foto heeft iemand stiekem genomen tijdens het lesgeven

Heberilda schrijft nog gauw haar schrift bij tijdens de pauze

Maria leest haar les na tijdens de pauze

Magdalena Rosa is moe



Magda waant zich even maestra (op de stoel van de juffrouw)



De klas van het derde

De klas van het derde

dia de la indepencia!

Baltasar, de beste zanger van de school tijdens het oefenen

Eén van de vele toneeltjes die in de smaak vielen

Augustin, rasacteur

Fotosessie met de dansmeisjes



Het altaar van de onafhankelijkheid wordt in gereedheid gebracht



De signorita de la independencia

 Het is raar om te zien hoe patriotistisch ze hier zijn, als je zelf uit een land komt waar ze niet absoluut niet zijn.  Vooral als je dan weet dat de Maya's in eigen land nog altijd achtergesteld worden. Toch houden ze allemaal heel hard van hun land.  Dat vind ik heel mooi.  

Het volklied zingen: een plechtig moment

  

Een groepje leerlingen

Even een overzicht van de festiviteiten:

Maandagorgen half 8: heel de dag zijn de basico's op school: ze helpen mee het podium in elkaar timmeren (ik had er eerst geen vertrouwen in: gewone houten planken! en ik moest daar ook op gaan springen!), versieringen ophangen (alles in lichtblauw en wit), nog eens wat oefenen, het altaar van de indepencia ineen steken,...

Maandagavond: noche cultural. Een geselecteerde groep mochten op het podium het volkslied zingen (Guatemala Feliz: ik ken ondertussen al een paar zinnetjes) allemaal met het hand op het hart.  Daarna moest de 'signorita de la independencia' een dansje doen samen met haar caballero en ook een speech afsteken. De signorita was van te voren al gekozen door alle leerlingen. 

Maandagavond 8u: optredens. voor ons soms een beetje saai want veel was in Q'anjob'al.  (dit is de officiële schrijfwijze en zo spreken ze het ook: met veel klikken tegen het gehemelte en plotse korte stopjes, heel moeilijk voor westerlingen)
Ik moest als één van de laatste optreden met het liedje: celos (jaloersheid) van Fanny Lu (Ja, je raadt het al: écht goede muziek was het niet, maar mijn twee compagneras hadden dit gekozen en ze vinden dit echt goed)  Onze outfit was ook de moeite maar gelukkig was het donker. 

Maandagavond 11u30: Marimba, marimba, marimba: dansen!  Met zijn allen in een klaslokaal, met zijn allen tegen de muur geplakt, enkelen dansen, de meesten kijken.  Ze joelen hier altijd als een meisje met een jongen gaat dansen.  (dat is om de jongen te feliciteren, heeft een basico me verteld, ja, geëmancipeerd zijn de meisjes hier nog niet, maar dat vond ik nu wel eens leuk voor een keer)

Carlos met zijn twee dochters (van de vijf, en hij is maar 26 jaar)

Dinsdagmorgen half 8: Marimba!!: (doorlopend) Sporttornooi voor volwassenen!  Sarah en ik zaten weer in de finale: ik zal eens vertellen hoe dat kwam.  Er waren vijf meisjesploegen: twee van het eerste, twee van het tweede en één van het derde.  Eerst moesten de eerstes tegen elkaar, daarna de tweedes, daarna de winnaars tegen elkaar in de halve finale.  Daarna pas moesten wij tegen de winnaars rechtstreeks de finale spelen (en verloren).  Maar het beste van alles moet nog komen.  Toen ik donderdag in de les kwam, kreeg ik 4 quetzal in mijn handen gestopt (ons prijzengeld omdat we in de halve finale zaten!!   Tijdens het sporttornooi in je bezwete sportkleren wat marimba dansen (ook eens iets anders)


Dinsdagavond 6u: we zitten te eten. Er wordt door de micro afgeroepen dat de mensen van de clinica nog moeten komen.
Dinsdagavond half 8: Noche cultural van de primaria.  Het dochtertje van Carlos, Adelina was "niña de la independencia" gekozen (en Carlos was hier niet zo tevreden mee want dat betekent: nieuwe outfit, oefenen met dansen, oefenen met de speech,...: véél geld en tijd investeren dus) en Adelina is slechts 6 jaar, zit nog maar in de pre-primaria.  Ocharme het kind, ze was helemaal overdonderd door alles. 
Als laatste nummer: mijn dansmeisjes! Ze waren echt geweldig in hun jeansbroeken.  Nog steeds een raar ritme maar wel heel goed samen.  Zo goed hebben ze tijdens het oefenen nooit gedanst.  Ik was zo fier!

De dansmeisjes in volle actie op Shakira

Nog leerlingen aan het oefenen: de linkse leerling David is reeds getrouwd.

Daarna: Marimba.  Na een tijd gedanst te hebben, was er opeens een klein opstootje.  Er was een man die al een paar nummers met een vrouw gedansd had, maar die vrouw, die wou niet meer.  De hele tijd hadden ze al vanalles naar die man zitten te roepen (omdat hij blijkbaar niet kon danseen)  Uiteindeljik bleef hij maar aandringen bij die vrouw en hebben ze hem in het gevang gegooid.  (En wij hebben het geweten, want wij zijn het dichtste gebouw dichtstbij : heel de nacht was hij aan het roepen: "mensen van de clinica, help mij!" of zo iets in dien aard)

Angelina, Magda en ik in onze outfit voor Fanny Lu

Véél volk

Woensdag 15 september: de echte dag van de onafhankelijkheid.  Opnieuw sporttornooi voor de lagere school met natuurlijk weer de marimba als achtergrond.  Tegen vier uur moesten alle leerlingen in lange rijen rond de vlag gaan staan en werd de vlag naar beneden geladen, ondertussen het volkslied zingend.   Dat was dan de afsluiter van drie feestelijke dagen! 

Me gusto mucho Guatemala!